Co to jest odcisk?
Czy znacie taką sytuację?
Idziecie ulicą, a każdy krok sprawia bezlitosny ból. Coś w butach drażni i kłuje, niczym kolec róży albo zaginiona igła do szycia. Już nie myślicie o słońcu, o przyjemnej pogodzie, a nawet o tym, co macie załatwić w urzędzie… jedyne, o czym myślicie, to o bólu stopy.
Tak, czasami hodowane latami, oblepione plasterkami złuszczającymi, traktowane żyletkami, a nawet nożyczkami – to właśnie mogą być odciski.
Definicja odcisku brzmi następująco: odcisk (łac. Clavus) jest formą hiperkeratozy (proces nadmiernego, intensywnego namnażania się komórek skóry, rogowacenia i gromadzenia komórek skóry), skutkiem punktowego intensywnego i skoncentrowanego ucisku. Powstaje na skutek działania czynników drażniących pochodzenia chemicznego, mechanicznego (tarcie) i fizycznego (niska lub wysoka temperatura). Gdzieś ktoś kiedyś porównał odcisk do marchewki: „marchewka rośnie w głąb ziemi, a odcisk wrasta głęboko w skórę”. Uważam, iż jest to trafna metafora! Tym samym uzyskujemy odpowiedz na zadawane często pytanie „Dlaczego odcisk boli?”. Otóż wnikanie masy rogowej w głąb skóry powoduje ucisk na zakończenia nerwowe.
Dlaczego powstają odciski?
Odcisk powstaje w odpowiednich dla niego warunkach. Przyczyn powstawania odcisków jest wiele, nie jesteśmy w stanie wymienić tu ich wszystkich. Ważną rolę wydaje się tu mieć umiejętność przeprowadzenia rzetelnego rozpoznania podologicznego i świadomość mechanizmów powstawania zmian.
Oto niektóre z nich, np. deformacje:
– palce młotkowate, młoteczkowate i krogulcze, gdzie materiał obuwia uciska na grzbietowy staw międzypaliczkowy lub tarcie o podłoże opuszkiem palca;
– płaskostopie poprzeczne, rozsuniecie się główek kości śródstopia i ewentualne obniżenie jednej z nich (typowe dla stopy Greckiej), co skutkuje przejęciem przez skórę większości ucisku w procesie przetaczania stopy przy chodzie;
– ustawienie palucha w pozycji retroflexus (zadartego – skierowanego ku górze), ucisk cholewki może powodować powstanie odcisku podpaznokciowego;
– paluch koślawy (Hallux valgus) oraz paluch sztywny (Hallux rigidus);
-deformacja płytki paznokciowej – wrastające i wkręcające się paznokcie jako element drażniący wał paznokciowy, gdzie tworzą się odciski w wale paznokciowym;
Deformacje to jednak nie jedyny czynnik, należą do nich również:
– blizny, wyrostki kostne – elementy wystające ponad zdrową skórę są podatne na intensywne drażnienie;
– zbyt ścisłe przyleganie przestrzeni interdygitalnych – czyli wzajemne ocieranie bocznych wewnętrznych powierzchni palców lub na zgięciach plantarnych palców (części grzbietowej);
– punktowa forma rogowca (Keratosis palmoplantaris punctata);
– nadwaga;
– noszenie butów z wysokimi obcasami;
– praca wykonywana w pozycji stojącej.
Jakie są rodzaje odcisków?
Według literatury można przeprowadzić kilka klasyfikacji odcisków:
– ze względu na stan: odcisk twardy (Clavus durus)) i odcisk miękki (Casus mollis).
– ze względu na położenie, np. na opuszku palca (Casus appex), w wale paznokciowym (Clavus sulkus ), podpaznokciowym (Clavus subungualis), ale również występują w innych miejscach na stopach.
– ze względu na rodzaj tkanki, biorącej udział w procesie powstawania, np. odcisk włośniczkowy (Clavus vascularis).
Jak pozbyć się odcisków?
Z doświadczenia pacjentów wiem, iż czując świdrujący niemiłosiernie ból przy każdej nierówności i kroku, eksperyment w usuwaniu odcisku zaczynamy od wizyty w drogerii lub w aptece, a czasem od „operacji łazienkowej”. A tam czeka pełna gama „dobroczynnych” rozwiązań, które mają uleczyć kilkuletni odcisk czy też modzel powstały na bazie wrodzonych, czy też nabytych deformacji poprzez aplikację wybranego specyfiku. Idea „im więcej, tym lepiej” jest wpisana w kod genetyczny każdego człowieka, czego skutkiem w najlepszym wypadku jest przyśpieszenie niekontrolowanego rogowacenia. Mniej optymistyczny jest ból, bywa też alergia, uszkodzenie górnych warstw skóry właściwej, bliznowacenie, owrzodzenie, przetoka, trudno gojąca się rana. No i rozczarowanie oczywiście.
Celem zabiegów na odciski powinno być ich usuwanie, a nie pielęgnacja!
Moim zadaniem jest zdiagnozowanie przyczyny powstawania problemu i edukacja podologiczna pacjenta w celu wyeliminowania lub minimalizacji dolegliwości, poprzez usuniecie odcisku. W gabinecie odcisk usuwam manualnie (za pomocą dłuta, skalpela) lub mechanicznie używając frezarki (stosując odpowiednie frezy).
Co robić żeby odcisk nie wrócił?
Niestety nie mam dobrych wiadomości – w zależności od rodzaju odciska i przyczyn, jakie wyżej opisałam, jedne odciski udaje się usunąć na zawsze, inne jednak wracają. Odpowiednia terapia często z pewnością nie będzie jednorazowa. Trzeba pamiętać, iż deformacje kostne, będące pierwotną przyczyną procesów rogowacenia, nie znikną od dotknięcia złotą różdżką. Nazywam te odciski ”recydywistami”, ponieważ deformacji w stopie nie jesteśmy w stanie zmienić i niestety lubią wracać za jakiś czas, tworząc się w tym samym miejscu. Są jednak odciski „jednorazowe” – takie, których przyczyną powstania są np. buty założone raz na imprezę. Często my kobiety lubimy zakładać ładne, a mniej wygodne obuwie i do tego bywa że szpilki, ponieważ lepiej pasują do sukienki 🙂 Na drugi dzień okazuje się że coś nas kłuje, często na stronie grzbietowej lub międzypalcowej palców. Czasami wystarczy kilka godzin do powstania „pięknego” odcisku w butach, które nie są stworzone dla naszej stopy. Dobra wiadomość jest taka, że jeśli już więcej nie założymy tych butów to jest szansa, iż odcisk zniknie na zawsze!
Pacjent musi współpracować ze mną w celu pozbycia się lub zmniejszenia dolegliwości. Skuteczność uzyskać możemy jedynie przez eliminowanie przyczyn. Dlatego przydatne mogą okazać się:
– opatrunki ochronne;
– odciążenia, np. pierścienie zabezpieczające palce w obuwiu przed tarciem i uciskiem;
– odciążenia korygujące, np. ortezy indywidualne z masy silikonowej lub Tejp;
– indywidualne wkładki – wykonywane pod daną deformację kostną;
– odpowiednie obuwie.
Jeżeli macie Państwo więcej pytań, proszę do mnie napisać. Zapraszam również do Gabinetu Pięknych Stóp.
Małgosia Brolik
